HRW: Gjyqi ndaj Thaçit dhe të tjerëve nxjerr në pah nevojën për drejtësi 24 vjet pas luftës në Kosovë
Gjyqi i ish- liderit të Kosovës , Hashim Thaçi dhe tre të tjerëve me akuza për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit, nxjerr në pah nevojën e vazhdueshme për drejtësi 24 vjet pas luftës në Kosovë, tha sot Human Rights Watch.
Gjyqi, i cili zhvillohet para Dhomës së Specializuar të Kosovës në Hagë, fillon më 3 prill 2023.
Thaçi, ish-presidenti dhe kryeministri i Kosovës, akuzohet së bashku me tre anëtarë të tjerë të lartë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), të gjithë politikanë të lartë në Kosovë, për krime gjatë dhe menjëherë pas konfliktit të Kosovës 1998-99, duke përfshirë Shqipërinë e Veriut. UÇK-ja luftoi forcat serbe dhe jugosllave derisa një fushatë ajrore 78-ditore e NATO-s i detyroi ato forca të largoheshin nga Kosova. Thaçi dha dorëheqjen nga posti i presidentit pasi akuzat u ngritën në nëntor 2020 dhe u transferua menjëherë në Hagë, përcjell portali rtv21.tv
“Ky gjyq është i katër personave të akuzuar për kryerjen e krimeve të tmerrshme gjatë dhe pas luftës, kur luftimet ishin ndalur, duke përfshirë kundër njerëzve nga grupe të ndryshme etnike,” tha Hugh Williamson , drejtor për Evropën dhe Azinë Qendrore në Human Rights Watch. “Ai ofron një shans pas kaq shumë vitesh për viktimat që të mësojnë se çfarë ndodhi dhe nxjerr në pah pandëshkueshmërinë e përhapur që ende qëndron mbi konfliktin e Kosovës, dhe më gjerësisht mbi luftërat në ish-Jugosllavi.”
Sipas HRW konflikti i Kosovës u shënua nga një sërë krimesh lufte, shumica dërrmuese nga forcat serbe dhe jugosllave, duke përfshirë vrasjet, përdhunimet, torturat, zhvendosjet e detyruara dhe transferimin e organizuar të më shumë se 1000 trupave në Serbi , ku u hodhën në varre masive. . Qeveria serbe ka refuzuar vazhdimisht të zbulojë vendndodhjet e të gjitha vendeve të varrimit. Vetëm një numër i vogël i udhëheqësve ushtarakë dhe politikë serbë janë përballur me gjyq për krime lufte në konfliktin e Kosovës, përfshirë ish-presidentin serb dhe jugosllav Slobodan Millosheviç .
Komunikata vijon se Dhomat e Specializuara të Kosovës rrjedhin nga një raport i Këshillit të Evropës i vitit 2010 nga senatori zviceran Dick Marty, i cili mbulonte krimet e rënda gjatë dhe menjëherë pas luftës që dyshohet se janë kryer nga disa anëtarë të UÇK-së, përfshirë Thaçin. Bashkimi Evropian krijoi një Task Forcë Speciale Hetimore për të shqyrtuar këto pretendime. Ai arriti në përfundimin në vitin 2014 se kishte baza për aktakuza dhe BE-ja punoi për të formuar dhomat e specializuara. Qeveria e Shteteve të Bashkuara e ka mbështetur përpjekjen dhe kryeprokurorët, deri më sot, kanë qenë shtetas amerikanë.
Gjykata unike është pjesë e sistemit gjyqësor të Kosovës, pasi Kuvendi i Kosovës miratoi një ligj të ri dhe ndryshoi kushtetutën e tij, por është e vendosur në Holandë për shkak të historisë së kërcënimeve dhe dhunës ndaj dëshmitarëve në raste të tjera kundër anëtarëve të UÇK-së, duke përfshirë të paktën një vdekje . Ajo punëson staf ndërkombëtar, si dhe gjyqtarë, prokurorë dhe regjistrues për shkak të shqetësimeve rreth rrjedhjeve dhe frikësimit të dëshmitarëve.
Të pandehurit akuzohen për katër akuza për krime lufte dhe gjashtë akuza për krime luftekrime kundër njerëzimit, duke përfshirë vrasjen, zhdukjet me forcë, persekutimin dhe torturën. Prokurori pretendon se Thaçi, Kadri Veseli, ish-shefi i shërbimit informativ të UÇK-së, Rexhep Selimi, shef i Drejtorisë Operative të UÇK-së dhe Jakup Krasniqi, anëtar i drejtorisë politike të UÇK-së, ishin pjesë e një ndërmarrjeje të përbashkët kriminale për të kontrolluar Kosovën nga “ frikësimi i paligjshëm, keqtrajtimi, ushtrimi i dhunës ndaj dhe largimi i atyre që konsiderohen kundërshtarë.” Viktimat e këtyre krimeve të supozuara përfshijnë serbët, romët dhe shqiptarët etnikë që konsideroheshin bashkëpunëtorë me forcat serbe ose kundërshtarë politikë të UÇK-së, shkruan HRW, përcjell portali rtv21.tv
Katër të pandehurit u arrestuan dhe u transferuan në Hagë më 4 dhe 5 nëntor 2020. Para Dhomave të Specializuara të Kosovës, të pandehurit kanë të drejtë në një sërë garancish për gjykim të drejtë, duke përfshirë prezumimin e pafajësisë, të drejtën për avokat, të drejtën për paraqesin prova, të drejtën për t’u përballur me dëshmitarët dhe të drejtën për ankesë, vijon komunikata
“ Përveç Thaçit dhe tre të pandehurve të tjerë, gjykata ka raste edhe ndaj dy ish-pjesëtarëve të UÇK-së, Salih Mustafa dhe Pjetër Shala , si dhe dy anëtarëve të Shoqatës së Veteranëve të Luftës së UÇK-së , të cilët janë gjykuar dhe dënuar për nxjerrjen e emrave të dëshmitarëve në raste të tjera. Mustafa u shpall fajtor në dhjetor 2022 për krime lufte kundër të burgosurve shqiptarë të Kosovës dhe u dënua me 26 vjet burg; çështja e tij është në apel. Gjyqi i Shalës filloi në shkurt.
Më shumë se 1600 persona mbeten të zhdukur nga konflikti i Kosovës, sipas Kombeve të Bashkuara dhe Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq . Më shumë se 400 nga këto raste kanë të bëjnë me zhdukjet pas përfundimit të luftës në qershor 1999 dhe forcat e NATO-s kishin hyrë në Kosovë, rreth 100 prej tyre shqiptarë etnikë dhe të tjerët kryesisht romë dhe serbë. OKB – ja dhe Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë gjithashtu themeluan misione të mëdha në Kosovë gjatë kësaj kohe, me OKB-në që administroi Kosovën për disa vite, shkruan HRW
Më tej përmendet se më 18 mars 2023, Kosova dhe Serbia ranë dakord të zbatojnë një marrëveshje të mbështetur nga BE-ja për normalizimin e marrëdhënieve, e cila përfshin një zotim për të punuar së bashku për fatin e personave të zhdukur.
Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë (ICTY) nuk mbuloi shumë nga krimet e akuzuara tani para Dhomës së Specializuar të Kosovës, sepse ato ndodhën pas përfundimit të luftës më 12 qershor 1999. Gjykata Ndërkombëtare Penale nuk ekzistonte ende kur pretendohet kanë ndodhur krime.
ICTY ndoqi penalisht Slobodan Millosheviçin dhe gjashtë zyrtarë të tij të lartë për krime të rënda të kryera në Kosovë, duke dënuar pesë dhe liruar njërin. Millosheviç vdiq gjatë gjyqit të tij përpara se të jepej një vendim.
ICTY gjykoi gjithashtu gjashtë shqiptarë etnikë për krime lufte në Kosovë, me dy të dënuar dhe katër të liruar .
Qeveria serbe ka pritur si heronj tre serbët e dënuar nga ICTY për krime lufte në Kosovë, të cilët u liruan pas vuajtjes së dy të tretave të dënimit . Një tjetër nga të dënuarit, ish-shefi i policisë serbe Vlastimir Gjordjeviç, po vuan një dënim me 18 vjet burg në Gjermani pasi u dënua , mes krimeve të tjera, për drejtimin e “trajtimit sekret, transportit dhe rivarrimit të trupave”. Kërkesat e tij për lirim të parakohshëm janë refuzuar.
Në Serbi, një gjykatë për krimet e luftës ka gjykuar 60 persona për krime në Kosovë, duke dënuar 23 prej tyre. Por qeveria serbe nuk ka treguar vullnet politik për të ndjekur penalisht askënd mbi forcat e nivelit të ulët , dhe disa nga këto raste janë zvarritur me vite , tha HRW.
“Gjyqi i Thaçit mund të ndihmojë në vendosjen e Kosovës në një rrugë më të qartë drejt drejtësisë dhe sundimit të ligjit pas një historie shtypjeje”, tha Williamson. “Dhe e vë në qendër të vëmendjes qeverinë serbe që të mbajë forcat e veta para përgjegjësisë pas vitesh mbrojtjeje të atyre që janë përgjegjës për krime të rënda.”/21Media