Fillim i ri për dialogun Kosovë – Serbi pas zgjedhjeve europiane

Ajo që dukej si një përparim një vit më parë, tani po përballet me një ngërç, as Beogradi dhe as Prishtina nuk janë gati të zbatojnë marrëveshjen e Ohrit që BE negocioi me ta marsin e vitit të kaluar dhe në vend të kësaj po i vendosin shpresat e tyre te ndryshimet e lidershipit në Evropë dhe ShBA për të rindezur dialogu.

Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq dhe kryeministrja e tij e atëhershme Ana Brnabiq e kanë bërë të qartë se vendi i tyre nuk do ta njohë zyrtarisht pavarësinë e Kosovës dhe do të vazhdojë të kundërshtojë anëtarësimin e saj në Këshillin e Evropës dhe në institucionet e tjera ndërkombëtare, shkruan shkruan rrjeti i pavarur mediatik pan-europian, i specializuar në çështjet e BE-së, Euractiv.

Tutje ata thonë se Homologu i tij nga Kosova, Albin Kurti, është duke e zvarritur zbatimin e Asociacionit të Komunave Serbe në veri të Kosovës, të rënë dakord prej kohësh, për të cilin Prishtina thotë se shkel kushtetutën dhe ka frikë se mund të dështojë si sistemi i Republikës Srpska në Bosnje dhe Hercegovinë.

Kushtet e marrëveshjes së Ohrit tani janë përfshirë në kuadrin e negociatave aktuale të pranimit në BE me Beogradin, në Kapitullin 35 të acquis, pasi ambasadorët e BE-së ranë dakord njëzëri për këtë hap në mes të prillit.

Gjatë vitit të kaluar, diplomatët e BE-së janë bërë gjithnjë e më të paduruar me mungesën e progresit, pasi edhe përpjekjet e kombinuara të Brukselit dhe Uashingtonit nuk kanë arritur rezultate të prekshme.

Kjo mungesë progresi, thonë ata, është për shkak se Beogradi dhe Prishtina kanë adoptuar një qasje ‘prit dhe shiko’ në lidhje me rezultatin e zgjedhjeve evropiane në qershor dhe zgjedhjeve presidenciale në SHBA në nëntor.

Veçanërisht Vuçiq ka luajtur prej disa kohësh, me Beogradin që shpreson në kthimin e ish-presidentit amerikan Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë.

Në mandatin e tij të parë, ishin të dërguarit e Trump ata që mbështetën një shkëmbim territoresh midis Prishtinës dhe Beogradit në vitin 2018, të cilin Vuçiq dhe presidenti i atëhershëm i Kosovës Hashim Thaçi e kishin negociuar.

Përpjekja dështoi kryesisht për shkak të rezistencës nga Gjermania, e cila nuk donte të shihte ndonjë ndryshim të ri kufitar. Me Trump, shpreson Vuçiq, mund të ketë një zgjidhje tjetër.

I dërguari i posaçëm i SHBA-së për Ballkanin Perëndimor Gabriel Escobar largohet nga posti i tij në fund të këtij muaji dhe se kush do ta zëvendësojë atë mbetet ende e paqartë.

Përfaqësuesi Special i BE-së për negociatat ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, Miroslav Lajçak, ishte në turneun e tij lamtumirës në Uashington këtë javë dhe pritet të largohet nga posti i tij deri në gusht.

Në rastin e tij, emri i ish-presidentit slloven Borut Pahor, i cili aktualisht po punon në një draft skicë për vazhdimin e dialogut Beograd-Prishtinë, është sugjeruar si pasardhës i mundshëm.

Në të njëjtën kohë, kryediplomati i ri i BE-së, i cili do të zëvendësojë presidentin aktual Josep Borrell, i cili kryeson dialogun Beograd-Prishtinë, nuk pritet të marrë detyrën deri në fund të këtij viti. Sipas sondazheve të fundit dhe riorganizimeve politike midis grupeve politike, kandidati mund të vijë nga liberalët dhe jo nga socialistët këtë herë.

Kjo mund të nënkuptojë nëntor, dhjetor apo edhe janar, në varësi të rezultatit të negociatave të BE-së për punët kryesore dhe miratimit të Komisionit të ardhshëm Evropian.

Deri atëherë, diplomatët e BE presin që dialogu të jetë kryesisht i përgjumur, me takime të nivelit të lartë që nuk ka gjasa të ndodhin.

Disa shpresojnë se cikli i ri institucional i BE-së do të jetë në gjendje të thyejë ngërçin me kthimin e një nxitjeje që funksionoi më shumë se një dekadë më parë: një perspektivë reale e integrimit të ardhshëm në BE dhe avantazhet financiare që vijnë me procesin .

“Ndërsa ndërmjetësuesit e rinj kanë një shans për të përmirësuar dinamikën, ka më shumë probleme strukturore, siç është mungesa e një perspektive të besueshme anëtarësimi në [BE],” Florian Bieber, profesor në Universitetin e Grazit dhe anëtar i Këshillimit për Politikat në Ballkan në Evropë. Grupi (BiEPAG), tha për Euractiv.

Ai shtoi, “Ata kanë nevojë për një qasje të re me angazhime të qëndrueshme dhe transparente dhe një BE më të fuqishme”.

“Nëse Komisioni i ardhshëm Evropian, siç pritej, do të jetë një komision i përqendruar te zgjerimi, ekziston mundësia që ato procese politike të shikohen më nga afër,” tha një zyrtar i BE-së.

“Ne mund të shohim më shumë stimuj – dhe më shumë presion – të aplikuar mbi të gjitha palët,” shtuan ata.
Por ka pengesa edhe më të mëdha, si p.sh. miratimi i ulët i publikut serb për anëtarësimin në BE, përparimi i pamundur i Kosovës në ofertën e saj për anëtarësim në BE, veçanërisht me Hungarinë që do të marrë përsipër presidencën e radhës të Këshillit të BE-së dhe fakti që ende, pesë të BE-së shtetet anëtare nuk e njohin pavarësinë e saj.