Mujanoviq: Nuk ka asnjë argument politik për ta mbajtur Kosovën jashtë KiE

Ndërkohë që Këshilli ndërqeveritar i Evropës këtë muaj do të marrë një vendim përfundimtar nëse do të pranojë Kosovën në këtë organizatë, ditët e fundit Franca dhe Italia kanë dërguar sinjale se po e kushtëzojnë mbështetjen e tyre për Kosovën me zbatimin e asociacionit e komunave me shumicë serbe.

Në një shkrim autorial Jasmin Mujanoviq, një shkencëtar politik i specializuar në politikën e demokratizimit post-autoritar dhe pas konfliktit, në Just Security ka shprehur shqetësimin mbi qasjen e dy anëtareve të BE-së karshi Kosovës në kohën kur kjo e fundit pret që të bëhet anëtarja e 47-të e Këshillit të Evropës më 17 maj.

Mujanoviq ka thënë se ende nuk është e qartë nëse Kosova mund ta kapërcejë pengesën e fundit në Këshillin e Ministrave, pasi disa nga kryeqytetet që e njohin Kosovën kanë vendosur të luajnë politikë me vendimin, duke e kushtëzuar atë me formimin e asociacionit, të cilin po e kërkon me ngulm Beogradi zyrtar.

Serbia e drejtuar nga Aleksandar Vuçiq po vazhdon lobimin kundër pranimit të Kosovës në organizata ndërkombëtare përfshirë UNESCO-n, ndërkohë që ka ndërmarrë edhe sulmin e Banjskës në shtator 2023 përmes militantëve paraushtarakë serbë që vranë një polic të Kosovës.

Mujanoviq ka kritikuar bashkësinë ndërkombëtare se po e favorizon Serbinë, ndërkohë që ka vendosur Kosovën në izolim të padrejtë, duke nxitur krizën e emigracionit të vendit dhe ka bindur palët e vijës së ashpër serbe se ata, me kalimin e kohës, do të rikthejnë dominimin e tyre mbi Kosovën.

Ai ka përkujtuar se Qeveria e Kosovës ka vënë kundërshtimin e saj ndaj asociacionit të komunave serbe duke u bazuar në argumente ligjore-politike.

“Ligjërisht, pala kosovare beson se marrëveshja fillestare i jepte shumë pushtet ASM-së duke siguruar, për shembull, që asociacioni të mund të shpërbëhej vetëm me “një vendim të komunave pjesëmarrëse”, i cili ndoshta e vendosi asociacionin në një situatë të veçantë ekstra- pozitë kushtetuese. Domethënë, qeveria në Prishtinë vetëm mund t’i jepte ASM-së autoritete më të mëdha, por nuk mundi t’i shfuqizonte ato. Për më tepër, kundërshtimi perëndimor ndaj kërkesave të Kosovës për amendamentet e renditjes – d.m.th. që ASM të zbatohet vetëm pasi Serbia të tregojë gatishmërinë për t’iu përmbajtur çdo aspekti të zotimeve të saj ndaj Kosovës, siç është mos pengimi i hyrjes së vendit në organizatat ndërkombëtare siç është Këshilli i Evropës. — kanë ngritur flamuj të kuq edhe në Prishtinë”, shkruan Mujanoviq.

Ai thotë se SHBA dhe BE kanë siguruar Kosovën se asociacioni nuk do të jetë një tjetër entitet i Republikës Serbe, por premtimet e tyre tingëllojnë boshe për kosovarët, të cilët janë në gjendje të shohin realitetin e politikës jofunksionale të Bosnjës për veten e tyre në fqinjësinë e tyre në Ballkanin Perëndimor.

“Edhe kosovarët kanë parë ndarjet dhe mosfunksionimin në Bosnje, prandaj janë kundër krijimit të ASM-së. Një studim shkurt-mars 2023 me kosovarët nga Instituti Ndërkombëtar Republikan me bazë në Uashington, për shembull, zbuloi se vetëm 5 për qind e të anketuarve favorizonin krijimin e ASM-së”, ka shkruar Mujanoviq.

Për më tepër kushtëzimi i Francës dhe Italisë me formimin e asociacionit në këmbim të ulëses në Këshillin e Evropës, Mujanoviq thotë se është absurde dhe se pozicioni franko-italian është gjithashtu në kundërshtim me vetë kriteret e pranimit të Këshillit të Evropës.

“Organizata prej 46 anëtarësh, e cila përfshin Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut, është e ngarkuar me promovimin e të drejtave të njeriut, demokracisë dhe shtetit të së drejtës. Dhe Statuti i tij thotë se çdo anëtar i bllokut “duhet të pranojë parimet e shtetit të së drejtës dhe të gëzimit nga të gjithë personat brenda juridiksionit të tij të të drejtave të njeriut dhe lirive themelore, dhe të bashkëpunojë sinqerisht dhe në mënyrë efektive në realizimin e qëllimit të Këshilli.” Raportet e fundit nga Freedom House dhe V-Dem tregojnë se kredencialet demokratike të Kosovës janë duke u përmirësuar, ndërsa ato të Serbisë janë në rënie. Në raportin e saj më të fundit “Kombet në transit”, Freedom House e shënoi Serbinë pak më të lartë se Kosova, por zbuloi se Serbia është në rrugën e saj për t’u bërë një “regjim autoritar gjysmë i konsoliduar”. Ndërsa qeveria e Kosovës po “promovon një agjendë reformash të bazuar në sundimin e ligjit”, Serbia iu përgjigj protestave masive me “zgjedhje të parakohshme të manipuluara në dhjetor”, theksoi gjithashtu raporti. Nga ana e saj, V-Dem e konsideron Kosovën një “demokraci zgjedhore” kundrejt “autokracisë zgjedhore” të Serbisë. Për më tepër, siç e pranoi vetë Departamenti i Shtetit i SHBA-së në vitin 2021, “përfaqësimi i pakicave etnike në Kuvendin [është] më shumë se proporcional me pjesën e tyre të popullsisë” dhe “partitë që përfaqësojnë grupet e pakicave etnike në përgjithësi raportuan bashkëpunim dhe partneritet më të mirë me qeveria [Kurti] sesa me paraardhësit e saj””, ka shkruar Mujanoviq.

Sipas tij, detyrimi i Kosovës të ndjekë një strukturë që ka dështuar në BeH dhe është goditur në mënyrë të përsëritur nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut është e pakuptimtë, dhe se Parisi e Roma po i kërkojnë Kosovës të zbatojë diçka që as Serbia dhe as ata vetë nuk e kanë bërë ndonjëherë për pakicat e tyre të rëndësishme etnike, dhe që çdo vëzhgues i besueshëm pajtohet se nuk do të çojë as në normalizim me Beogradin.

“Krejt e kundërta, ka të ngjarë të inkurajojë më tej regjimin e Vuçiq që të shtyjë për rrugë dhe lëshime akoma më institucionale nga Prishtina dhe madje edhe nga Sarajeva për të minuar qeverisjen e tyre sovrane. Nëse Franca, Italia dhe vendet e tjera të grupit joformal “Quint” (ai përfshin gjithashtu Shtetet e Bashkuara, Gjermaninë dhe Britaninë e Madhe) që po përpiqet të zgjidhë ngërçin Serbi-Kosovë janë vërtet të shqetësuara për përfaqësimin e pakicave në Kosovë, ata duhet të sigurojnë që kërkesat e tyre ndaj qeverisë së Kosovës të jenë në përputhje me Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Dhe pastaj ata duhet ta mbajnë Serbinë në të njëjtin standard duke insistuar që ajo t’u japë të drejta më të mëdha për përfaqësim ose vetëqeverisje pakicave shqiptare, boshnjake dhe hungareze të vendit. Çdo gjë më pak thjesht ofron pluhur ideologjik për një regjim revanshist, gjithnjë e më autoritar në Beograd. Nuk ka asnjë argument logjik, ligjor apo politik për ta mbajtur Kosovën jashtë Këshillit të Evropës. Dhe në maj, demokracitë e kontinentit duhet të ndjekin shembullin e Asamblesë Parlamentare dhe të votojnë për pranimin e Kosovës”, përfundon Mujanoviq.