Qeveria ende s’ka miratuar projekt-buxhetin 2024, opozita kërkon buxhet zhvillimor
Qeverisë së Kosovës i kanë mbetur edhe tri ditë nga afati i fundit ligjor për miratimin e buxhetit për vitin 2024, ndërsa opozita kërkon nga pushteti buxhet zhvillimor dhe më shumë buxhet për ushtri, polici, investime kapitale, rritjen e pagave dhe krijimin e vendeve të reja të punës.
Ministria e Financave, Punës dhe Transfereve thotë se hartimi i buxhetit vjetor për vitin 2024 reflekton programin qeverisës dhe është i koordinuar me vlerësimet e Fondit Monetar Ndërkombëtar.
Deputeti nga radhët e PDK-së, Ferat Shala shprehet skeptik se do të mund të hartohet një buxhet zhvillimor nga Qeveria e Kosovës për vitin 2024.
Deputeti Shala kërkon që buxheti i vitit të ardhshëm të jetë i planifikuar, derisa shton se ai i vitit 2023 ka qenë me realizime të mangëta.
“Ende nuk ka ardhur në Kuvend draft-buxheti për 2024 është vonuar sepse do të shkurtohej koha e debatit të brendshëm para miratimit të buxhetit. Si duket problemet e mëdha janë në kalkulimin e shifrave dhe për mbylljen e buxhetit për këtë vit, në mënyrë që të bëhet planifikimi. Ne, po presim që të na vjen drafti, pastaj në mënyrë profesionale dhe argumentuese si parti opozitare të analizojmë propozimet e Qeverisë dhe të japim komentet tona. Mbështetur në atë që kemi parë në vitet e kaluara, zakonisht buxheti vjen në momente të vona, kur mundësitë për debat dhe planifikim të mirëfilltë buxhetor për vendin janë gjithmonë të kufizuara nga kjo mazhorancë. Nuk do dëshironim që ky buxhet të jetë siç ka shkuar në vitet e kaluara, buxhet i paanalizuar dhe i paplanifikuar sepse pastaj edhe shkalla e realizimit të projekteve është çfarë është dhe sot nëse marrim realizimin e shkalles së investimeve kapitale kemi rreth 18 për qind, a jemi në muajt e fundit të vitit kalendarik”, theksoi Shala.
Anëtari i Komisionit parlamentar për Buxhet, Shala thotë se që Qeveria duhet të mendojë më shumë për investime kapitale.
“Konsiderojmë se është papërgjegjësi dhe paaftësi menaxhuese me paranë publike, edhe pse në total kjo Qeveri shihet se nuk ka qartësi në hapat e vet investues dhe zhvillimor… Nuk është shumë e rëndësishme shuma e buxhetit, sa është e rëndësishme implementimi në objekt dhe në investime të qëndrueshme dhe projekte që ka nevojë dhe stimulojnë prodhimin vendor apo rënien e inflacionit, hapjen e vendeve të reja të punës. Dhe nëse edhe në këtë planifikim buxhetor nuk kemi një qartësi të madhe për hapjen e vendeve të reja të punës, dhe për subvencionimin e disa sektorëve që rrezikohen të mbyllen për shkak të fuqisë punëtore, atëherë do të kemi reagimet tona publike”, thotë ai.
Ndërsa, deputetja nga radhët e LDK-së dhe njëherësh kryetare e Komisionit parlamentar për Mbikëqyrjen e Financave Publike, Hykmete Bajrami ka shprehur shqetësimin e saj sa i përket ndryshimit të strukturës buxhetore ndër vite.
Sipas saj, Qeveria duhet të mendojë që një pjesë të madhe të buxhetit të ndajë në investime kapitale.
“Ajo që na shqetëson është ndryshimi i strukturës buxhetore ndër vite, e kemi parë në dy vitet e fundit, struktura e buxhetit, raporti, investime kapitale me subvencione ka shkuar shumë në favor të subvencioneve dhe në dëme të investimeve kapitale. Këtë vit ka rreth 42 për qind e buxhetit shkon në subvencione, ndërkohë që vetëm 19 për qind shkon në investime kapitale, prej këtyre 19 për qind, fatkeqësisht një pjesë shumë e vogël po arrin të shpenzohet. Nëntë muajt e parë prej 900 milionë euro sa kanë qenë të planifikuara të shpenzohen për investime kapitale për të gjithë vitin, janë shpenzuar vetëm 263 milionë, që është shumë jashtëzakonisht e vogël. Ka pas një bllokadë të të hyrave vetanake të komunave dhe ato mjete janë liruar në gusht të këtij viti, dhe me gjitha procedurat e prokurimit, ato mjete nuk mund të shpenzohen dhe do të barten vitin tjetër. Mbajtja e parave në bilanc bankar nuk ka kurrfarë vlere. Njerëzit paguajnë taksa dhe tatime në mënyrë që ato të kthehen në projekte dhe shërbime dhe kjo nuk po ndodh për shkak të mos punës së Qeverisë dhe kjo është shqetësuese sepse njerëzit po ikin, nuk ka investime kapitale, ka rënë edhe rritja ekonomike, kështu gjendja nuk është aspak e mirë”, thotë Bajrami.
Se Qeveria nuk po tregohet transparente për hartimin e buxhetit e thotë edhe deputeti nga radhët e AAK-së, Pal Lekaj. Megjithatë, kjo parti ka dhënë disa propozime se çfarë duhet të përfshihet në buxhetin e vitit të ardhshëm.
“Sa i përket projeksioneve buxhetore për vitin 2024 , ende ne nuk e kemi për të shqyrtuar këtë projeksion buxhetor. Por, ne si grup parlamentar do të kemi amendamente që kërkojmë nga mazhoranca të votohen. Koeficienti për paga të rritet 129 euro, po ashtu paga minimale të rritet sërish në 450 euro dhe që veteranet të hyjnë në këtë kategori. Janë shumë kërkesa që vijnë nga komunat që ne do t’i amandamentojmë dhe do të kërkojmë mbështetje. Por nëse nisemi nga praktikat e mëparshme nuk kemi has në mirëkuptim sepse kjo Qeveri bënë buxhet elektoral dhe jo të zhvillimit ekonomik… Me siguri se kjo Qeveri çdoherë ka marrë vendime ad-hoc, edhe buxheti në vend që të diskutohet që nga fillimi i shtatorit, jemi vonuar dhe vyen që së shpejti të kryhet një projeksion buxhetor që duhet të jetë i përdorshëm për një vit fiskal”, tha Lekaj.
Ndërkaq, Ministria e Financave në një përgjigje me shkrim kanë thënë se hartimi i buxhetit vjetor për vitin 2024 reflekton programin qeverisës dhe është i koordinuar me vlerësimet e Fondit Monetar Ndërkombëtar.
“Ju njoftojmë se afati i fundit ligjor për miratimin e buxhetit për vitin 2024 është data 31 tetor 2023. Bazë për hartimin e buxhetit vjetor për vitin 2024 janë projeksionet në kuadër të Kornizës Afatmesme të Shpenzimeve 2024-2026, përkatësisht projeksionet për vitin 2024. Sigurisht që hartimi i buxhetit vjetor për vitin 2024 reflekton programin tonë qeverisës dhe është i koordinuar me vlerësimet e Fondit Monetar Ndërkombëtar”, thuhet në përgjigjen e Ministrisë së Financave.
Qeveria e Kosovës kishte miratuar Projektligjin për buxhetin e vitit 2023 në vlerë prej 3 miliardë e 212 milionë euro./k