Raportohet se është gjetur uraniumi i humbur në Libi

Forcat e armatosura në Libinë lindore thonë se kanë gjetur rreth dy ton e gjysmë mineral uraniumi që u raportuan të zhdukur nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike.

Dhjetë daulle që përmbanin mineral u gjetën pranë kufirit me Çadin, tha kreu i njësisë së mediave të forcave.

IAEA tha se ishte “duke punuar në mënyrë aktive për të verifikuar” raportet e mediave.

Agjencia dha alarmin pas një vizite nga inspektorët e saj në fillim të kësaj jave në vendin e pazbuluar.

Zona nuk ishte në territorin e kontrolluar nga qeveria.

Uraniumi është një element natyror që mund të ketë përdorime të lidhura me bërthamën pasi të jetë rafinuar ose pasuruar.

Uraniumi që u zhduk nuk mund të shndërrohej në armë bërthamore në gjendjen e tij aktuale, por mund të përdoret si lëndë e parë për një program të armëve bërthamore, thanë ekspertët për BBC.

Në dhjetor 2003, nën sundimin e atëhershëm ushtarak Kol Muammar Gaddafi, Libia hoqi dorë publikisht nga armët bërthamore, biologjike dhe kimike.

Por që kur Kolonel Gaddafi u rrëzua në vitin 2011, vendi është ndarë në fraksione konkurruese politike dhe ushtarake.

Tani ajo është e ndarë midis një qeverie të përkohshme, të njohur ndërkombëtarisht në kryeqytet, Tripoli, dhe një tjetër në lindje.

Asnjëra nuk është në kontroll të jugut, prej nga është marrë uraniumi.

Deklarata e së enjtes për gjetjen e uraniumit erdhi nga ushtria e vetëquajtur Libiane Kombëtare (LNA), forca ushtarake që mbështet administratën e panjohur lindore libiane.

LNA është një koalicion i njësive ushtarake, milicive lokale, fisnore dhe selefiste, të udhëhequr nga Field Marshall Khalifa Haftar, një oficer veteran që mori pjesë në grushtin e shtetit që solli Kol Gaddafin në pushtet në 1969.

LNA tha se kontejnerët e uraniumit ishin gjetur rreth pesë kilometra nga vendi ku ishin ruajtur në Libinë jugore.

IAEA thotë se vendi ka qenë i vështirë për t’u arritur kohët e fundit.

Inspektorët kishin dashur të vizitonin vendndodhjen vitin e kaluar, por udhëtimi duhej të shtyhej për shkak të luftimeve midis milicive rivale libiane.

Shumë qeveri dhe grupe të huaja kanë luftuar për ndikim në Libi që kur forcat e mbështetura nga NATO rrëzuan Kolonel Gadafin. Ato përfshijnë Grupin Wagner të Rusisë që mbështet LNA.

Vendi i pasur me naftë është kryesisht i paligjshëm dhe më parë është përshkruar si një “pazar armësh”.

Në vitin 2013, OKB-ja raportoi se armët e kontrabanduara nga Libia po nxisnin konflikte në pjesë të tjera të Afrikës dhe Lindjes së Mesme.

Uraniumi që u zhduk ishte në një lloj koncentrati të njohur si “tortë e verdhë” dhe “nuk ka asnjë rrezatim në formën e tij aktuale”, tha Scott Roecker nga Iniciativa e Kërcënimit Bërthamor, një organizatë globale e sigurisë që punon për çështjet bërthamore.

Ai tha për programin Newsday të BBC-së se mund të përdoret si “furnizues” për një program të armëve bërthamore.

Roecker sugjeroi gjithashtu se mund të përdoret potencialisht për qëllime të tjera, si energjia bërthamore, por vuri në dukje se vendet normalisht do të blinin materiale për këtë në tregun e hapur.

“Ndoshta është vjedhur nga dikush që dëshiron të nxjerrë një fitim nga kjo? Ka shumë skenarë rreth kësaj,” tha ai./21Media