SHBA, Britania dhe Australia dakordohen për projektin e nëndetëseve bërthamore

Udhëheqësit e SHBA-së, Britanisë së Madhe dhe Australisë kanë zbuluar detaje të reja të planit të tyre për të krijuar një flotë të nëndetëseve të gjeneratës së ardhshme me energji bërthamore.

Sipas marrëveshjes Aukus, Australia së pari do të marrë të paktën tre nëndetëse me energji bërthamore nga SHBA.

Aleatët gjithashtu do të punojnë së bashku për të krijuar një flotë të re duke përdorur teknologjinë më të fundit, duke përfshirë reaktorët e prodhuar nga Rolls-Royce në MB.

Pakti synon të kundërshtojë ndikimin e Kinës në rajonin Indo-Paqësor.

Duke folur me liderët e tjerë në San Diego, Kaliforni, Presidenti i SHBA Joe Biden theksoi se anijet nuk do të kishin armë bërthamore dhe nuk do të rrezikonin angazhimin e Australisë për të qenë një vend pa bërthama.

Sipas marrëveshjes së përshkruar të hënën, anëtarët e Marinës Mbretërore Australiane (RAN) do të vendosen në bazat e nëndetëseve të SHBA dhe MB nga ky vit për të fituar aftësitë e nevojshme për të përdorur nëndetëset.

Nga viti 2027, SHBA dhe Britania e Madhe do të bazojnë një numër të vogël nëndetësesh bërthamore në një bazë RAN në Perth, Australia Perëndimore, përpara se Australia të blejë tre nëndetëse amerikane të klasit Virginia në fillim të viteve 2030 – me opsione për të blerë dy të tjera.

Pas kësaj, plani është që të projektohet dhe të ndërtohet një nëndetëse tërësisht e re me energji bërthamore për marinat e Mbretërisë së Bashkuar dhe Australiane, të quajtur SSN-AUKUS.

Kjo anije sulmuese do të ndërtohet në Britani dhe Australi sipas një dizajni britanik, por do të përdorë teknologji nga të tre vendet.

Anijet e përkohshme dhe të ardhshme do t’i japin Australisë nëndetëset të cilat mund të udhëtojnë më tej dhe më shpejt se flota e saj ekzistuese, me raketa lundrimi që mund të godasin objektivat në tokë dhe në det.

Presidenti Biden tha se të tre vendet ishin të përkushtuara për të siguruar që rajoni të mbetet i lirë dhe i hapur. Ai u shoqërua nga kryeministrat e Australisë dhe Britanisë së Madhe – respektivisht Anthony Albanese dhe Rishi Sunak.

“Duke krijuar këtë partneritet të ri, ne po tregojmë përsëri sesi demokracitë mund të ofrojnë sigurinë dhe prosperitetin tonë… jo vetëm për ne, por për të gjithë botën,” tha ai.

Si pjesë e njoftimit të së hënës, SHBA-ja ka premtuar gjithashtu një total prej 4.6 miliardë dollarësh gjatë viteve të ardhshme për të ndërtuar kapacitetin e saj të ndërtimit të nëndetëseve dhe për të përmirësuar mirëmbajtjen e nëndetëseve të saj të klasit Virginia.

Anthony Albanese i Australisë tha se plani i nëndetëseve do të krijonte mijëra vende të reja pune dhe do të shënonte “investimi më i madh i vetëm në aftësinë mbrojtëse të Australisë në të gjithë historinë e saj”.

“Kjo do të jetë një aftësi sovrane australiane, e komanduar nga marina mbretërore australiane dhe – e mbështetur nga punëtorët australianë në kantieret australiane me ndërtimin që do të fillojë këtë dekadë,” tha Albanese.

Ai gjithashtu vuri në dukje se marrëveshja shënon herën e parë në 65 vjet dhe vetëm herën e dytë në histori që SHBA ka ndarë teknologjinë e saj të shtytjes bërthamore.

Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Sunak tha se në 18 muajt që nga zbulimi i paktit, sfidat ndaj stabilitetit global vetëm sa ishin rritur.

“Pushtimi i paligjshëm i Rusisë në Ukrainë, vendosmëria në rritje e Kinës, sjellja destabilizuese e Iranit dhe Koresë së Veriut – të gjitha kërcënojnë të krijojnë një botë të koduar nga rreziku, çrregullimi dhe përçarja”.

Si pjesë e vizitës së tij në SHBA, Sunak është zotuar gjithashtu të rrisë shpenzimet e mbrojtjes me gati 5 miliardë paund (6 miliardë dollarë) gjatë dy viteve të ardhshme për të kundërshtuar kërcënimet nga shtetet armiqësore.

Pakti ka tërhequr vazhdimisht kritika nga Kina. Zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme të Pekinit, Mao Ning, përsëriti javën e kaluar qëndrimin e Pekinit se pakti rrezikon të krijojë një garë armësh dhe “minon paqen dhe stabilitetin në rajonin e Azisë-Paqësorit”.

Në vitin 2021, Australia anuloi një marrëveshje nëndetëse shumë milionëshe me Francën në favor të marrëveshjes trepalëshe – duke shkaktuar një përçarje politike me Parisin.

Gazetari i BBC-së, Phil Mercer, në Sydney, thotë se marrëveshja e bën ushtrinë australiane të përafrohet më ngushtë me SHBA-në dhe Britaninë e Madhe se kurrë më parë.

Qeveria e Australisë po përshëndet rëndësinë strategjike të marrëveshjes, si dhe faktin që ajo do të sjellë mijëra vende pune.

Por vendi përballet me një diplomaci shumë delikate në vazhdim, shton korrespondenti ynë.

Kina është partneri më i rëndësishëm tregtar i Australisë dhe pyetja do të jetë nëse Australia mund të forcojë lidhjet e saj ushtarake me SHBA-në, duke nxitur lidhje më të mëdha tregtare me Pekinin.

Aukus do t’i kushtojë Australisë deri në 368 miliardë dollarë australianë (201 miliardë £) gjatë tre dekadave të ardhshme, thotë qeveria.

Asnjë vendim nuk është marrë për një bazë të ardhshme nëndetëse në bregdetin lindor, megjithëse Port Kembla afër Wollongong, 100 km (62 milje) në jug të Sidneit, mendohet të jetë një vend i mundshëm.

Një zyrtar lokal atje tha se komuniteti i saj ishte i shqetësuar nga mundësia e një baze nëndetëse bërthamore afër.

“Po shkakton alarmin se mund të na bëjë një objektiv të mundshëm ushtarak,” tha këshilltarja e partisë së të Gjelbërve, Cath Blakey për Korporatën e Transmetimeve Australiane.

“Unë mendoj se është një rrezik potencial sovran për Australinë që të lidhemi me SHBA dhe MB.”/21Media