Toka ka një ‘rrahje zemre’ misterioze çdo 27 milionë vjet
Në 260 milionë vjetët e fundit, dinozaurët erdhën dhe shkuan, Pangea u nda në kontinentet dhe ishujt që shohim sot, dhe njerëzit kanë ndryshuar shpejt dhe në mënyrë të pakthyeshme botën ku jetojmë. Por, hulumtimet në ngjarjet e lashta gjeologjike sugjerojnë se planeti ynë ka një ‘rrahje zemre’ të ngadaltë dhe të qëndrueshme të aktivitetit gjeologjik çdo 27 milionë vjet ose më shumë.
Ky puls i ngjarjeve gjeologjike të grumbulluara – duke përfshirë aktivitetin vullkanik, zhdukjet masive, riorganizimet e pllakave dhe ngritjen e nivelit të detit – është tepër i ngadalshëm, një cikël 27.5 milionë vjeçar zbaticash dhe rrjedhash katastrofike. Por për fatin tonë, studiuesit mendojnë se kemi edhe 20 milionë vjet të tjerë para ‘pulsit’ të ardhshëm.
“Shumë gjeologë besojnë se ngjarjet gjeologjike janë të rastësishme me kalimin e kohës,” tha Michael Rampino, një gjeolog pranë Universitetit të Nju Jorkut dhe autori kryesor i studimit, në një deklaratë të vitit 2021.
“Por studimi ynë ofron prova statistikore për një cikël të përbashkët, duke sugjeruar që këto ngjarje gjeologjike janë të ndërlidhura dhe jo të rastësishme,” shtoi ai.
Ekipi kreu një analizë mbi 89 ngjarje gjeologjike të kuptuara mirë nga 260 milionë vjetët e fundit.
“Këto ngjarje përfshijnë kohë zhdukjesh detare dhe jo-detare, ngjarje të mëdha oqeanike-anoksi, shpërthime kontinentale të përmbytjeve-bazalt, luhatje të nivelit të detit, pulsime globale të magmatizmit brenda shtresor dhe kohë ndryshimesh në shkallët e përhapjes së detit dhe riorganizimet e pllakave,” shkroi ekipi në punimin e tyre.
“Rezultatet tona sugjerojnë se ngjarjet gjeologjike globale janë përgjithësisht të ndërlidhura dhe duket se vijnë në impulse me një cikël themelor – 27.5 milionë-vjeçar.”
Gjeologët kanë hetuar një cikël të mundshëm në ngjarjet gjeologjike për një kohë të gjatë. Në vitet 1920 dhe 1930, shkencëtarët e epokës kishin sugjeruar se të dhënat gjeologjike kishin një cikël 30 milionë vjeçar, ndërsa në vitet 1980 dhe 1990 studiuesit përdorën ngjarjet gjeologjike më të miratuara në atë kohë për t’u dhënë atyre një gamë të gjatësia ndërmjet ‘pulseve’ prej 26.2 deri në 30.6 milionë vjet.
Tani, gjithçka duket se është në rregull – 27.5 milionë vjet janë pikërisht aty ku do të prisnim. Një studim i publikuar në fund të vitit 2020, nga të njëjtët autorë, sugjeroi se kjo shenjë prej 27.5 milionë vjetësh është kur ndodhin edhe zhdukjet masive.
“Ky punim është mjaft i mirë, por në fakt unë mendoj se një punim më i mirë për këtë fenomen ishte (një punim i vitit 2018 nga) Muller dhe Dutkiewicz,” tha për ScienceAlert gjeologu tektonik Alan Collins pranë Universitetit të Adelaides, i cili nuk ishte i përfshirë në këtë kërkim në vitin 2021.
Studimi i vitit 2018, nga dy studiues në Universitetin e Sidneit, shikoi ciklin e karbonit të Tokës dhe tektonikën e pllakave, dhe gjithashtu arriti në përfundimin se cikli është afërsisht 26 milionë vjeçar.
Collins shpjegoi se në këtë studim të fundit, shumë nga ngjarjet që ekipi shqyrtoi janë shkaktare – që do të thotë se njëra shkakton drejtpërdrejt tjetrën, kështu që disa nga 89 ngjarjet janë të lidhura: për shembull, ngjarjet anoksike që shkaktojnë zhdukjen detare.
“Duke thënë këtë,” shtoi ai, “ky ciklik 26-30 milionë vjet duket të jetë real dhe për një periudhë më të gjatë kohore – gjithashtu nuk është e qartë se cili është shkaku themelor i tij.”
Hulumtime të tjera nga Rampino dhe ekipi i tij kanë sugjeruar se shkaku mund të jenë goditjet e kometave. Por nëse Toka ka vërtet një ‘rrahje zemre’ gjeologjike, kjo mund të jetë për shkak të diçka pak më afër shtëpisë.
“Këto impulse ciklike të tektonikës dhe ndryshimeve klimatike mund të jenë rezultat i proceseve gjeofizike të lidhura me dinamikën e tektonikës së pllakave dhe shtëllungave të mantelit, ose mund të jenë të ritmit nga ciklet astronomike të lidhura me lëvizjet e Tokës në Sistemin Diellor dhe Galaktikë,” shkroi ekipi në studimin e tyre. Hulumtimi u botua në “Geoscience Frontiers”.